ubietako erriberetan dago, mendialdea hasten den lekuan, Petritza eta Zuasti artean. 1379an aurkitzen dugu baserri honen lehenengo erreferentzia. Zubieta Donostia eta Usur- bilen artean banatu zen urtean, Lertxundi Usurbilgo partean geratu zen. Geroago, 1413an, Donna Maria Martin de Lersundia aipatzen da; Martin Gonzalez de Achegaren, Irurubietako jabearen iloba zen. Urte berean jaioa zen Pero Martin de Lersundi, Zubietan bizi zena. Atxegako jauna eta Irurubieta familiaren arteko 1508ko auzi batean ageri da. 1495ean ere agertzen da etxe honen izena, Zubietako Komunitatearen dokumentu batean: “Iohango de Lerchundy, señor de la casa de Lerchundy...” aipatzen da agiri horretan. Beti izan da Komunitateko partaide. Juango de Lerchundi Usurbilen ezagutzen den lehenengo erroldan agertzen da 1499an. 1625ean, Lope Martinez de Isastik “Lersundi” oinetxearen aipamena egiten du, Usurbilen. 1704an, Juan de Zugasti, olagizona lanbidez, eta Ana de Allurralde emaztea Lertxundiko jabeak ziren. Hasierako  oinetxea aspaldi zatitu zen hiru etxebizitzatan.  1724an, dagoeneko Lertxundi zatitua zegoen, eta bi jabe zituen: Juan de Goya eta Miguel Antonio de Zugasti. 1827an, Xabiera de Arizmendi eta Juana Bautista de Arizmendi ziren jabeak. 1869an, Lertxundiko jabea Urnietako Juana Josefa Belaunzaran zen. Baserri handi honen eraikinak garai ezberdinetako elementuak ditu: XVI. mendeko dolare- habeak eta dolare zorua, XVII. mendeko zenbait zur eta habe, eta XVIII. mendeko  kalitate bikaineko egitura nagusia. Baserriaren hegoaldean Zaldua sendia bizi da. Joxe Migel Zaldua 1870 aldera jaio zen Lert- xundin, emaztea Juliana Urdanpilleta Urdanpilleta zuen, Goiatz herriko Alkortaenea baserrian jaioa. Lau seme-alaba izan zituzten, eta haietatik Joxe Ramon Zaldua Urdanpilleta semea geldi- tu zen maiorazko. Beste seme bat, Jesus, Ugartetxiki baserrira joan zen. Alaba Katalina ezkon- Lertxundi Zubieta 2001 Lertxundi. Argazkia: Josu Tellabide. Z